Schuldgevoelens

Schuldgevoelens zijn emotionele toestanden die ontstaan wanneer iemand gelooft een morele, ethische of sociale norm geschonden te hebben of iemand schade te hebben berokkend. Ze kunnen gericht zijn op specifieke daden of op de gevolgen daarvan en variëren in intensiteit en duur. Schuldgevoel wordt vaak onderscheiden van schaamte: schuldgevoel richt zich op het handelen en de effecten voor anderen, terwijl schaamte een evaluatie van het eigen ik betreft. Berouw of spijt kan bij schuldgevoel horen en gaat vaak gepaard met de wens tot verontschuldiging en herstel.

Oorzaken liggen in persoonlijke normen, opvoeding, cultuur en empathie. Een situatie kan schuld oproepen als iemand aannneemt verantwoordelijk te zijn voor schade of onrecht. Cognitieve evaluaties spelen een rol: mensen bepalen of gedrag schadelijk was en of verantwoording nodig is.

Functie en dynamiek: schuldgevoel kan functioneel zijn doordat het verantwoordelijkheidsgevoel en reparatie stimuleert, sociale binding ondersteunt en toekomstige fouten ontmoedigt. Het kan echter ook maladaptief worden wanneer men te lang blijft hangen in rumineren, wanneer de schuld oneerlijk is geacht of wanneer er weinig daadwerkelijke schade is.

Behandeling en omgang: bij aanhoudende of destructieve schuldgevoelens kunnen cognitieve gedragstherapie, andere vormen van psychotherapie en oefeningen voor zelfcompassie helpen. Praktische strategieën omvatten het nemen van verantwoorde stappen om schade te herstellen, het uiten van excuses waar mogelijk, het zoeken naar vergeving aan zichzelf en het oefenen van mildheid tegenover zichzelf.