Regenereringen

Regenereringen is het verzamelbegrip voor processen waarbij verloren of beschadigd weefsel, cellen of organen in organismen worden vervangen of hersteld, zodat structuur en functie zoveel mogelijk terugkeren. In de biologie wordt onderscheid gemaakt tussen regeneratie en herstel: regeneratie verwijst naar het samenvoegen van nieuw weefsel met behoud van oorspronkelijke structuur, terwijl herstel vaker ook littekenvorming kan omvatten.

De mechanismen van regenereren variëren per soort en weefseldype. Veelvoorkomende routes zijn celproliferatie, differentiatie van stam- of progenitorcellen en terugkeer naar een buisvormige of blastemale toestand bij sommige dieren. Epimorphische regeneratie werkt via een blastema, een groep ongedifferentieerde cellen die nieuw weefsel oplevert; morphallactische regeneratie herstelt weefsel door gedeeltelijke herordening van bestaande cellen. Regeneratie kan gepaard gaan met precieze reconstructie van vorm en functie of met compensatoire groei, waarbij een orgaan in omvang toeneemt en functioneel volume herstelt.

Voorbeelden uit de natuur illustreren de variatie. Salamanders en bepaalde vissen kunnen ledematen of hartweefsel regenereren; planariën en hydra vertonen aanzienlijke regeneratieve capaciteiten. Bij mensen is regeneratie beperkt maar aanwezig in melkwegweefsels zoals lever, huid en bot, en in perifere zenuwen. Het zenuwstelsel toont bijvoorbeeld beperkte centrale regeneratie maar betere periferische hergroei.

Regenereren heeft grote implicaties voor de geneeskunde en weefseltechniek. Regeneratieve geneeskunde, stamceltherapie en weefselengineering streven naar herstel van functionele weefsels en organen, met uitdagingen zoals nauwkeurige integratie, functionele normalisatie en maatschappelijke en ethische overwegingen.