Pollenkornene

Pollenkorrel is de meercellige microgametofyt van zaadplanten, geproduceerd in de microsporangia van de bloemen of lichaamsdelen van gymnospermen. De korrels dragen het genetisch materiaal van de mannelijke gametofyt en spelen een cruciale rol bij pollinatie en bevruchting. Ze worden vaak over lange afstanden verspreid door wind, dieren of water, afhankelijk van de soort en de pollinators.

Structuur en samenstelling: elke pollenkorrel bestaat uit een buitenste wand, de exine, en een binnenwand, de intine. De exine is buitengewoon bestand tegen degradatie en bestaat grotendeels uit sporopollenine, waardoor pollen lang bewaard blijft in fossiele afzettingen. De intine, opgebouwd uit cellulose en pectinen, omsluit de kerninhoud. Aan de exine bevinden zich openingen of aperturen (bijv. colpi of pori) waardoor het generatieve weefsel zich kan laten verdelen tijdens bevruchting. De vorm en het patroon van de exine variëren sterk tussen plantensoorten en dienen vaak als identificatiemarker in de palynologie.

Ontwikkeling: tijdens de meiose in de microsporogene fetus ontstaan microsporen die vervolgens uitgroeien tot pollenkorrels (microgametofyt). In veel bloemplanten ontwikkelt de vegetatieve cel zich tot de pijlestraam die een pollenstreng voortbrengt, terwijl de generatieve cel zich splitst in twee spermacellen, die bij bevruchting de zygote en endosperm leveren.

Functie en belang: pollenkorrels zijn de drijvende kracht achter bevruchting en zadenproductie. Hun morfologie en exinepatronen zijn kenmerkend voor talrijke plantgroepen en worden in ecologie, evolutie en reconstructie van omgevingen gebruikt. Daarnaast vormen ze een belangrijk onderzoeks- en diagnostisch veld in palynologie, archeologie, forensische wetenschappen en klimatologie, en veroorzaken ze allergische reacties bij mensen.

Fossiel record en toepassingen: door de duurzaamheid van sporopollenine komen pollenkorrels overvloedig voor in fossiele afzettingen en bieden ze aanwijzingen over oude vegetaties en klimaten. Moderne analyse combineert morphologie met chemische en genetische benaderingen om plantengroepen te identificeren en ecologische veranderingen te traceren.