buitengewoon

Buitengewoon is een Nederlands woord dat zowel als bijvoeglijk naamwoord als bijwoord wordt gebruikt. Als bijvoeglijk naamwoord betekent het “niet alledaags, uitzonderlijk of bijzonder opmerkelijk”. Als bijwoord geeft het aan dat iets in hoge mate gebeurt of wordt ervaren, zoals in buitengewoon mooi of buitengewoon snel. De etymologie ligt in de combinatie van buiten en gewoon; letterlijk betekent het “buiten het gewone”.

Het woord kan zowel in formele als informele contexten voorkomen. Het benadrukt dat iets ver boven de normale verwachting uitkomt en is doorgaans sterker dan woorden als bijzonder of uitzonderlijk, hoewel die termen in bepaalde contexten uitwisselbaar zijn. Gebruik verloopt meestal positief, maar kan ook ironisch of sceptisch zijn afhankelijk van de toon.

Voorbeelden zijn onder andere: een buitengewoon talent, een buitengewoon mooi schilderij of een buitengewoon snelle verwerking. In sommige gevallen kan buitengewoon ook een literaire of beschrijvende stijl geven aan teksten en evaluaties.

Synoniemen omvatten uitzonderlijk, bijzonder en niet alledaags. Sprekers kiezen afhankelijk van de gewenste intensiteit en nuance; buitengewoon wordt doorgaans als de sterkste aanduiding gezien.

In het Engels wordt buitengewoon meestal vertaald als extraordinary of exceptional. Het woord is gangbaar in zowel media als dagelijks taalgebruik en kent vergelijkbare connotaties in formele en informele contexten in Nederland en Vlaanderen.