Nietfiguurlijke

Nietfiguurlijke is een bijvoeglijk naamwoord uit het Nederlands dat aangeeft dat iets geen figuurlijke, symbolische of metaforische kenmerken heeft. Het wordt vooral gebruikt in linguïstiek, literatuur en kunst om onderscheid te maken tussen wat letterlijk of direct waarneembaar is en wat betekenisvol via beeldspraak of symboliek werkt. De term kan varianten kennen in spelling, zoals nietfiguurlijk of niet-figuurlijke, afhankelijk van de context en de grammaticale vorm.

In taal en literatuur beschrijft nietfiguurlijke taal uitspraken die rechtstreeks naar de werkelijkheid verwijzen zonder metaforische of symbolische overdracht. Voorbeelden zijn feitelijke zinnen als “Het gebouw staat aan de hoek” of “De zon is vandaag fel”; bij figuratieve taal ligt de betekenis vaak buiten de letterlijke interpretatie, zoals in idiomen of metaforen als “de tijd vliegt” of “een deur openen naar succes”.

In de beeldende kunst verwijst nietfiguurlijke kunst naar wat geen herkenbare voorstelling van mensen, dieren of voorwerpen toont. Het legt de nadruk op elementaire vormen, kleur, lijn en compositie in plaats van figuratieve representatie. Deze benadering is verwant aan abstracte kunst en werd vooral in de 20e eeuw ontwikkeld door stromingen zoals De Stijl en het expressionisme. Niet figuratieve kunst kan zowel theoretisch als praktisch verschillende invullingen hebben, maar staat doorgaans tegenover figuratieve kunst, waarin herkenbare onderwerpen centraal staan.

Terminologisch gezien wordt nietfiguurlijke of niet-figuratieve literatuur en kunst soms ook aangeduid als letterlijk of abstract, afhankelijk van het vakgebied en de gebruikte taal. De precieze reikwijdte kan per discipline en regio variëren, maar de kern blijft een afwezigheid van figuurlijke of representatieve elementen.