waarneembaar

Waarneembaar is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat aangeeft dat iets te waarnemen is, hetzij met de zintuigen of met meetinstrumenten. Een waarneembaar verschijnsel kan worden vastgesteld door waarneming of detectie en is meestal zichtbaar, hoorbaar, tastbaar of meetbaar. Het woord wordt vooral gebruikt in wetenschappelijke en filosofische contexten om aan te geven dat iets empirisch waarneembaar is of op observatie berust. Het tegenovergestelde is onwaarneembaar of niet waarneembaar.

Etymologie en verwante termen: het woord is afgeleid van waarnemen en het achtervoegsel -baar, dat aanduidt wat vervaardigbaar of mogelijk is. In vergelijkingstalen wordt een soortgelijk woord gevormd met hetzelfde achtervoegsel, bijvoorbeeld zichtbaar of tastbaar. In het Duits bestaat een verwant begrip als wahrnehmbar, wat hetzelfde idee aanduidt.

Gebruik en voorbeelden: veelvoorkomende uitdrukkingen zijn onder meer “een waarneembaar verschil” of “een waarneembare toename”. In de natuur- en medische wetenschappen wordt gesproken van waarneembare gegevens of waarnemingen die met instrumenten bevestigd kunnen worden. In debat of theorie kan iets als waarneembaar worden geroemd wanneer het via observatie ondersteund wordt; wat niet waarneembaar is, kan theoretisch blijven of vereist verdere instrumentele meting.

Zie ook: perceptie, waarneming, detectie, waarneembaarheid.