Infectiepathogenen

Infectiepathogenen zijn biologische agentia die ziekten kunnen veroorzaken bij mensen, dieren en planten. Ze omvatten virussen, bacteriën, schimmels en parasieten en kunnen zich in gastheersystemen handhaven en vermenigvuldigen.

Virussen zijn de kleinste ziekteverwekkers en bestaan uit genetisch materiaal in een eiwitomhulsel. Ze dringen cellen binnen, gebruiken hun machinerie om te vermenigvuldigen en verspreiden zich via direct contact, druppels, aerosolen of vectoren.

Bacteriën zijn eencellige organismen die bij sommigen ziekte kunnen veroorzaken door toxines, invasie of immuunontwijking. Ze worden overgedragen via contact, voedsel en water; veel soorten zijn echter onschadelijk of onderdeel van de normale microbiota.

Schimmels omvatten gisten en filamenteuze soorten die huid- of longinfecties kunnen veroorzaken, vooral bij een verzwakt immuunsysteem. Infecties ontstaan via contact met schimmelsporen of besmettingsbronnen.

Parasitaire pathogenen bestaan uit protozoa en wormen (helminten). Protozoa veroorzaken ziekten zoals malaria; helminten worden meestal via voedsel, water of vectoren overgedragen. Infecties kunnen langdurig of recidiverend zijn.

Ziekteontwikkeling hangt af van virulentiefactoren van het pathogeen en de verdedigingskracht van de gastheer. Adhesie, toxines en immuunontwijking spelen hierbij een rol, terwijl leeftijd, gezondheid en microbiota de ernst beïnvloeden.

Preventie en beheersing richten zich op vaccinatie, goede hygiëne, veilige voedsel- en waterpraktijken, vectorcontrole en verantwoord antibiotica-gebruik. Diagnostiek maakt gebruik van cultuur, moleculaire testen en serologie; surveillance ondersteunt uitbraakdetectie en volksgezondheid.