uitbraakdetectie

Uitbraakdetectie is het proces waarmee een gezondheidsnetwerk ongebruikelijke of snelle toename van ziektegevallen of gezondheidsproblemen in een populatie vroegtijdig signaleert, onderzoekt en erop handelt. Het doel is tijdig maatregelen te nemen om verdere verspreiding te voorkomen en de volksgezondheid te beschermen. Uitbraakdetectie is een kernonderdeel van surveillance en kan plaatsvinden op lokaal, regionaal en nationaal niveau, vaak ondersteund door internationale systemen.

De uitvoering berust op continue verzameling en analyse van gezondheidsdata.bronnen zoals meldingsplichtige ziekten, laboratoriumrapporten, huisarts- en ziekenhuisgegevens, en, in syndromische surveillance, gegevens over spoilrespons, ED-bezoeken, apotheekverkopen of schoolverzuim. Statistische methoden worden gebruikt om afwijkingen van verwachte patterns te identificeren. Veel toegepaste technieken zijn CUSUM en EWMA om kleine maar persistente afwijkingen te detecteren, evenals ruimte-tijdscan-statistieken om clusters te vinden. Gecombineerde data en realtime dashboards verbeteren de snelheid van signalering. Bij signalen volgt verificatie, epidemiologisch onderzoek en, indien nodig, gerichte respons.

Proces en organisaties: uitbraakdetectie omvat signalering, verificatie, epidemiologisch onderzoek en communicatie naar beleidsmakers en het publiek. Internationale kaders zoals de WHO International Health Regulations en regionale systemen als EWRS en EU-lidstaten spelen een rol bij coördinatie en uitwisseling van informatie. In Nederland wordt vaak aansluiting gezocht bij RIVM en lokale GGD’en.

Uitdraagfactoren en uitdagingen zijn data-kwaliteit, representativiteit en privacy, evenals de kans op valse‑positieve of valse-negatieve signalen. Effectieve uitbraakdetectie vereist samenwerking tussen gegevensleveranciers, epidemiologen en respondenten, en continue evaluatie van methoden.