Communicatieonderzoek

Communicatieonderzoek is een wetenschappelijke benadering die bestudeert hoe mensen communiceren en hoe communicatie processen beïnvloedt in maatschappijen en organisaties. Het onderzoekt zowel mondelinge, schriftelijke als visuele boodschappen, in traditionele media, digitale platforms en in interpersoonlijke interacties. Het doel is om patronen te beschrijven, verklaren en soms te voorspellen wat communicatie doet, welke effecten berichten hebben en hoe communicatiestrategieën kunnen worden ontworpen en geëvalueerd.

Onderzoeksgebied en context omvatten onder meer massacommunicatie, interpersoonlijke communicatie, organisatiecommunicatie, interculturele communicatie, gezondheidscommunicatie en politieke communicatie. Ook digitale communicatie en de dynamiek van nieuws en mediabeleving vallen hieronder. Het veld is interdisciplinair en trekt methoden uit sociologie, psychologie, linguïstiek, antropologie en informatica om communicatieverschijnselen te verstaan en toe te passen.

Methoden en data zijn divers. Zowel kwantitatieve als kwalitatieve benaderingen komen voor, waaronder enquêtes, experimenteel onderzoek, inhoudsanalyse, discoursanalyse, etnografie, interviews en focusgroepen. Daarnaast worden vaak digitale data geanalyseerd uit sociale media, weblog- of platformdata. Onderzoeksontwerp omvat problemformulering, literatuurstudie, dataverzameling, analyse en interpretatie, met nadruk op validiteit en betrouwbaarheid.

Toepassingen en onderwijs: resultaten informeren beleids- en communicatiepraktijk, evalueren campagnes, crisiscommunicatie en reputatiemanagement, of verbeteren interne communicatie in organisaties. Universiteiten in Nederland en België bieden bachelor-, master- en promovariare programma’s in communicatieonderzoek, waarbij onderzoekers vaak gebruikmaken van software zoals SPSS, R, NVivo of MAXQDA. Ethiek, representativiteit en culturele gevoeligheid zijn kernpunten in het veld.