Bevoegdheidslaag

Bevoegdheidslaag is een term uit de bestuurskunde en rechtswetenschap die verwijst naar het niveau van bevoegdheid dat de macht heeft om besluiten te nemen binnen een bepaald beleidsterrein, in een systeem met meerdere lagen van bestuur. Het concept beschrijft hoe taken en bevoegdheden zijn verdeeld over nationale, regionale (of provinciale) en lokale overheden, en soms binnen organisaties.

De verdeling wordt vastgelegd in constitutie, wetten en regelingen en kan variëren per beleidsterrein. Bevoegdheden kunnen exclusief zijn voor één niveau, gelijktijdig (gedeelde of concurrerende bevoegdheden) of via delegatie aan lagere organen. Doel van deze bevoegheidslaag is onder meer democratische verantwoording, efficiënte uitvoering en naleving van rechtsregels. In veel systemen zijn er mechanismen voor coördinatie en afstemming wanneer bevoegdheden overlappen, bijvoorbeeld door interbestuurlijke afspraken en centrale kaders.

Voorbeelden uit de Nederlandse context: de nationale overheid voert beleid op het gebied van defensie en buitenlandse betrekkingen; provincies zijn verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening, milieu en regionale bereikbaarheid; gemeenten verzorgen lokale taken zoals huisvesting, sociale dienst en openbare ruimte; de waterschappen beheren waterveiligheid en waterbeheer.

Het begrip is relevant bij evaluaties van beleid, verantwoordelijkheid en transparantie, en bij voorstellen tot decentralisatie of herverdeling van taken. Problemen kunnen ontstaan bij onduidelijke of overlappende bevoegdheden, frictie tussen niveaus en coördinatievraagstukken, die meestal worden aangepakt met juridisch kader en interbestuurlijke overlegstructuren.