Basiswerkwoord

Basiswerkwoord is een term uit de Nederlandse grammatica die verwijst naar de infinitiefvorm van een werkwoord, het lemma waarop alle vervoegingen zijn gebaseerd. Het is de canonieke vorm waaruit conjugaties afgeleid worden en wordt vaak gezien als de entry in een werkwoordvervoegingschema. In veel bronnen wordt het basiswerkwoord ook wel bare infinitive genoemd, of simpelweg infinitief.

Het basiswerkwoord vormt de referentiepunt voor de vervoeging. Uit het basiswerkwoord worden de verschillende tijden en vormen opgebouwd, zoals de tegenwoordige tijd, de verleden tijd en het voltooid deelwoord. Bij regelmatige werkwoorden ontstaat een voorspelbaar patroon: van het basiswerkwoord kun je een stam afleiden en daaraan eindjes toevoegen, bijvoorbeeld van werken naar ik werk, jij werkt, wij werken. De verleden tijd krijgt vaak andere uitgangen (werkte, werkten) en het voltooid deelwoord is meestal gewerkt. Onregelmatige werkwoorden vertonen vaak stem- of klankveranderingen in sommige vormen (lopen → ik loop, jij loopt; liep; gelopen).

In de praktijk fungeren basiswerkwoorden ook als citaatvorm in woordenboeken en grammatica’s. Soms wordt het basiswerkwoord als synoniem voor infinitief gebruikt, maar sommige leerboeken maken onderscheid tussen de bare infinitive en de infinitief met te in bepaalde constructies. Het begrip helpt bij het herkennen van vervoegingsklassen, onregelmatigheden en familieverbanden tussen werkwoorden, en vormt een essentiële basis voor het leren van Nederlandse werkwoordmorfologie.