voortplantingsperiode

Voortplantingsperiode is de periode waarin een organisme zich primair richt op voortplanting. Bij dieren omvat dit doorgaans de combinatie van vruchtbaarheid, paringsgedrag en, bij vrouwelijke individuen, de periode waarin bevruchting mogelijk is en zwangerschap kan ontstaan. De exacte duur en timing variëren sterk tussen soorten en van jaar tot jaar.

De timing wordt grotendeels bepaald door omgevings- en fysiologische factoren. Belangrijke prikkels zijn fotoperiode (daglengte), temperatuur en beschikbaarheid van voedsel. Deze signalen beïnvloeden de hormoonhuishouding en daarmee de rijping van gameten en het gewenste gedrag. Sociale factoren, zoals de aanwezigheid van potentiële partners en populatiedichtheid, spelen ook een rol.

Onder zoogdieren en andere dieren worden vaak onderscheid gemaakt tussen seizoenbreeders, die in een bepaald seizoen paren (bijv. in gematigde klimaten tijdens de lente), en continue breeders die het gehele jaar kunnen paren onder gunstige omstandigheden. De duur van de voortplantingsperiode varieert van enkele weken tot meerdere maanden. Perioden van rust of lagere vruchtbaarheid volgen vaak op een korte daaropvolgende rustperiode of in reactie op schaarse hulpbronnen.

Voor menselijk beheer en dierhouderij is inzicht in de voortplantingsperiode essentieel voor fokprogramma's, dierenwelzijn en populatiebeheer. Monitoring kan bestaan uit gedragsobservatie, hormonale testen en reproductieplanning.

Ook bij planten vindt een voortplantingsperiode plaats, die samenvalt met bloemzetting en zaadproductie. Deze periode wordt beïnvloed door daglengte, temperatuur en beschikbaarheid van nutriënten en water.