vluchtelingenbescherming

Vluchtelingenbescherming is het geheel van rechten, regels en procedures die ervoor zorgen dat mensen die hun land ontvluchten wegens vervolging of ernstig gevaar, passende bescherming krijgen. Het omvat het recht om asiel aan te vragen, een beoordeling van die aanvraag, en bescherming tegen terugzending naar een situatie waarin zij vervolging of ernstig gevaar vrezen. Ook wordt aandacht besteed aan opvang, gezondheidszorg en toegang tot basisvoorzieningen tijdens de asielprocedure.

Internationaal vormt de 1951 Verdrag inzake de status van vluchtelingen en het daarbij behorende 1967 Protocol het kernkader. Hierin staan de definitie van een vluchteling, de verplichting tot non-refoulement (niet terugsturen naar gevaar) en de basisrechten die vluchtelingen mogen genieten. VN-hoog Commissioner for Refugees (UNHCR) bewaakt de naleving en ondersteunt landen bij implementatie.

In de Europese Unie wordt vluchtelingenbescherming geborgd via het Gemeenschappelijk Europees Asielsysteem (CEAS). Dit omvat onder meer regels voor asielprocedures, opvangcondities en de toekenning van beschermingsstatus (bijvoorbeeld vluchtelingenstatus of subsidiaire bescherming). Het Dublin-systeem regelt meestal in welk lidland de aanvraag wordt beoordeeld, terwijl EU- en nationale instrumenten zorgen voor rechtsbescherming, juridische bijstand en toegang tot onderwijs en zorg.

In Nederland wordt vluchtelingenbescherming uitgevoerd door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) binnen het asielbeleid. Asielzoekers hebben recht op informatie, bijstand bij procedure en, gedurende de procedure, op noodzakelijke zorg en opvang. Bij erkenning krijgen zij status als vluchteling of een andere vorm van bescherming en kunnen zij recht krijgen op huisvesting, werk en socialezekerheids- en integratievoorzieningen.

Uitdagingen in de bescherming van vluchtelingen zijn onder meer procedurevertragingen, capaciteit van opvang, mensenrechtenrisico’s bij detentie en de afwegingen rond terugkeer en verantwoordelijkheid.