vergulde

Vergulde is een bijvoeglijk naamwoord en het voltooid deelwoord van het werkwoord vergulden. Het geeft aan dat een oppervlak bedekt is met goud of met een goudkleurige afwerking. In kunst, ambacht en interieurdesign verwijst vergulding meestal naar het proces waarbij een dun laagje goud op een ondergrond wordt aangebracht en naar het resultaat daarvan.

Er bestaan verschillende gildingsmethoden. Bij bladgoud wordt dun goudblad op een kleeflaag bevestigd, vaak via bole of een lijmlaag. Watergilding gebruikt natte lijm en is populair bij schilderijen en lijstwerk. Fire gilding (vuurvergulding) gebruikt een amalgaam van goud en kwik en is historisch vermeld; het is toxisch en zelden toegepast. Moderne technieken zijn elektrolytisch vergulden, waarbij goud via elektriciteit op het oppervlak depositieert.

Bladgoud is meestal 22 tot 23 karaat. De ondergrond varieert van hout en gips tot metaal; de voorbereiding van het oppervlak (schuren, reinigen, en mogelijk bole- of lijmlaag aanbrengen) bepaalt de hechting en duurzaamheid.

Toepassingen bevinden zich vooral in beeldhouwkunst, schilderijen, lijstwerk, klokken en architectonische ornamenten; ook meubelversieringen en beeldsnijwerk worden vaak verguld. In conservatieprojecten bepaalt de restaurateur de juiste gildingsmethode op basis van historisch materiaal en gewenste uitstraling.

Verzorging van vergulde oppervlakken vereist zachte stofafname en het vermijden van agressieve chemicaliën of schuurmiddelen, die het goudlaagje kunnen beschadigen. Bescherming met een vernislaag of speciale was kan de duurzaamheid verhogen. Bij beschadiging is reparatie door een vakman meestal nodig; opnieuw vergulden kan noodzakelijk zijn.

Historisch gezien gaat gilding terug tot de oudheid en werd veel toegepast in middeleeuwse en renaissancetekenen voor religieuze en decoratieve doeleinden. Tegenwoordig blijft vergulding actief in kunst, restauratie en industrieel ontwerp.