restauratie

Restauratie is het proces waarbij een cultureel erfgoedobject – zoals een schilderij, beeld, manuscript of gebouw – geconserveerd en waar nodig hersteld wordt, zodat het object stabiel blijft en zoveel mogelijk van zijn oorspronkelijke materiële toestand en historische waarde behouden blijft. Het doel is om de leesbaarheid en toegankelijkheid van het erfgoed te herstellen zonder de authenticiteit te schaden. In vakjargon wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen conservering (conservering en stabilisatie) en restauratie (herstel naar een eerder erkende toestand); in de praktijk lopen deze taken vaak door elkaar en worden ze volgens een gezamenlijk plan uitgevoerd.

Toepassingsgebieden zijn onder meer schilderkunst, beeldhouwkunst, werken op papier, textiel en metalen, maar ook architectonisch erfgoed en bibliotheek- en archiefmateriaal. Het proces volgt doorgaans een cyclus: opname van de toestand en documentatie, stabilisatie en schoonmaak, consolidatie van losse delen, reparatie en retouche waar nodig, en uiteindelijk verantwoorde presentatie of opslag. Daarnaast spelen preventieve conservering en milieubeheer een cruciale rol bij het behoud op lange termijn.

Professionele restauratie opereert volgens internationale en nationale richtlijnen, bijvoorbeeld van ICOM-CC en UNESCO, die minimale en reversibele ingrepen, grondige documentatie en verantwoorde materiaalkeuzes benadrukken. De ingrepen moeten afleesbaar blijven, zodat toekomstige generaties de oorspronkelijke toestand kunnen verifiëren. Technieken maken vaak gebruik van niet-destructieve onderzoeksmethoden zoals röntgen, microscopie en infraroodbeelden. Behandelingskeuzes kunnen controversieel zijn en vragen om afwegingen tussen authenticiteit, leesbaarheid en integriteit, met aandacht voor kosten en veiligheid van materialen.