veralgemeniseren

Veralgemenen, of veralgemeniseren, is het proces waarbij een uitspraak, regel of patroon wordt uitgebreid tot een breder toepassingsgebied dan de oorspronkelijke context. Het gaat om het toekennen van generaliseerbare kenmerken aan meerdere gevallen die in detail verschillend kunnen zijn.

In taal en cognitieve wetenschappen verwijst veralgemening naar het vermogen van mensen om een patroon uit enkele voorbeelden toe te passen op nieuwe items. Zo kunnen kinderen na het waarnemen van enkele werkwoorden met een bepaald verleden tijdsverloop de regel op andere werkwoorden toepassen. In taalgelijkheid kan veralgemening ook leiden tot regelmatige veranderingen in een taalstelsel, wanneer een patroon zich breed verspreidt.

In onderzoek en statistiek betekent veralgemenen het overbrengen van bevindingen uit een steekproef naar een bredere populatie. Dit wordt external validity genoemd: de resultaten moeten generaliseerbaar zijn buiten de onderzochte groep. Overgeneraliseer kan leiden tot verkeerde conclusies wanneer de steekproef niet representatief is of contexten niet vergelijkbaar zijn. Daarom supervisie en replicatie, evenals stratificatie en controle van bias, zijn belangrijk om veralgemenisering te ondersteunen.

Ethiek en beleid waarschuwen voor te snelle veralgemening: generalisaties kunnen stereotyperen of essentialistische opvattingen versterken als ze niet onderbouwd zijn met voldoende bewijs. Een zorgvuldige aanpak vraagt om onderscheid tussen tendensen die breed gelden en uitzonderingen die afwijken, en om transparante grenzen van generalisatie aan te geven.

Zie ook algemene generalisatie, universalisering en extrapolatie.