veiligheidsgedragingen

Veiligheidsgedragingen zijn gedragingen en mentale strategieën die mensen inzetten om een vermeend gevaar te voorkomen, te verminderen of te controleren. Ze bieden vaak kortdurende geruststelling bij angst, maar op lange termijn kunnen ze de angst in stand houden of versterken. In de klinische psychologie komen veiligheidsgedragingen vooral voor bij angststoornissen zoals specifieke fobieën, paniekstoornis en gegeneraliseerde angststoornis, maar ook bij obsessive-compulsieve stoornis en gezondheidsangst.

Veelvoorkomende vormen zijn vermijden van situaties, voortdurend controleren van objecten of signalen, het voortdurend zoeken naar geruststelling bij anderen, en het uitvoeren van rituelen of compulsies. Veiligheidsgedragingen kunnen in sommige acute, reële dreiging even functioneel zijn, maar chronisch en intentioneel gebruik ervan draagt vaak bij aan klachten en beperkingen in het dagelijks functioneren.

Onderzoek toont aan dat een grotere afhankelijkheid van veiligheidsgedragingen samen kan gaan met ernstigere angstsymptomen en minder respons op behandeling. In de behandeling ligt de nadruk vaak op blootstelling en responspreventie (ERP) binnen cognitief-gedragstherapie, gericht op het geleidelijk verminderen van veiligheidsgedragingen en het leren hanteren van angsten zonder deze beveiligingsmechanismen. Daarnaast worden psycho-educatie en het ontwikkelen van copingstrategieën en gecontroleerde blootstelling ingezet.

Veiligheidsgedragingen worden vaak beoordeeld met zelfrapportagevragenlijsten of klinische interviews, en patiënten houden soms dagboeken bij om patronen te identificeren. Zie ook: angststoornissen, exposuretherapie, cognitieve gedragstherapie, coping.