spanningsafwijkingen

Spanningsafwijkingen zijn afwijkingen van de nominale spanning in een elektrisch netwerk. Ze omvatten onderspanning (lage spanning), bovenspanning (hoge spanning), spanningsdips (korte dalingen), spanningsfluctuaties en spanningsonderbrekingen. Dergelijke afwijkingen kunnen voorkomen in zowel woon- als industriële installaties en worden doorgaans gemeten met krachtmetingen voor stroomkwaliteit.

Oorzaken van spanningsafwijkingen zijn onder meer variaties in vraag en aanbod, het starten of stoppen van grote belastingen zoals elektromotoren, schakelingen van condensatorbanken, en storingen in het net. Ook de integratie van hernieuwbare energie en inverter-gestuurde systemen kan korte termijn spanningsverschillen veroorzaken. Kortdurende onderbrekingen kunnen ontstaan door defecten, beveiligingsafschakelingen of netstoringen elders in het netwerk.

Gevolgen van spanningsafwijkingen kunnen variëren van lichte hinder tot ernstige storingen. Apparatuur kan onbedoeld uitschakelen, lampen kunnen flikkeren en elektronische toestellen kunnen minder efficiënt functioneren of afwijkende werking vertonen. Langdurige of grote afwijkingen verhogen het risico op schade aan apparaten en kunnen onderhouds- en uitvalkosten verhogen.

Standen en normen spelen een belangrijke rol bij spanningsafwijkingen. In Europa bepaalt EN 50160 de karakteristiek van de netspanning voor openbare distributie en geeft grenswaarden voor onder- en bovenspanning. In de praktijk streven netbeheerders naar een gemiddelde spanning die over langere perioden binnen een bepaald bereik van de nominale waarde ligt, meestal met een marge rond ±10 procent. Metingen en monitoring worden uitgevoerd met meetinstrumenten voor vermogenkwaliteit.

Mitigatie van spanningsafwijkingen omvat spanningsregelingen zoals tapschakeling in transformatoren, inzet van dynamische vermogensondersteuning (bijv. FACTS-systemen), opslag en inverters met spanningsondersteuning. Ook vragenrespons en slimme netplanning dragen bij aan het voorkomen of beperken van spanningsafwijkingen.