redengevende

Redengevende is een bijvoeglijk naamwoord uit het Nederlands dat letterlijk “met reden gevend” betekent. In juridische en publieke teksten wordt het gebruikt om te beschrijven welke feiten, omstandigheden of argumenten een handeling kunnen rechtvaardigen of ontschuldigen. Het begrip verwijst doorgaans naar factoren die de onrechtmatigheid of de aansprakelijkheid van een handelen kunnen uitsluiten of verminderen.

In de context van het strafrecht verwijzen redengevende omstandigheden naar elementen die een feit rechtvaardigen of verontschuldigen. Als voldoende redengevende omstandigheden aanwezig zijn, kan dit leiden tot vrijspraak of tot strafvermindering. Het onderscheid met andere categorieën is dat redengevende factoren de handeling zelf als geoorloofd of lesser culpable beschouwen, terwijl andere factoren bijvoorbeeld kunnen leiden tot milderende straf, zonder de daad volledig te rechtvaardigen.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn omstandigheden van noodgeval of noodsituatie (noodweer of noodzakelijke handeling), waarbij onmiddellijk handelen als noodzakelijk en doelmatig wordt gezien om ernstig nadeel af te wenden. Ook officiële bevelen van een bevoegd autoriteit kunnen in sommige systemen als redengevende omstandigheid gelden, evenals situaties waarin gebrek aan schuld wordt aangetoond door dwang of gebrek aan wilsovereenstemming.

Usage en nuance: in juridische teksten wordt onderscheid gemaakt tussen redengevende en andere vorm van verweer of verzachting. Soms wordt gesproken van rechtvaardigende feiten of omstandigheden die de onrechtmatigheid van een daad uitbannen, terwijl strafverzachting eerder ziet op het verminderen van de opgelegde sanctie zonder de daad volledig te rechtvaardigen. Redengevende verschijnselen zijn daarmee een belangrijk instrument in de beoordeling van aansprakelijkheid en strafbaarheid.

Zie ook: rechtvaardigende omstandigheden, noodweer, nooddwang, strafvermindering.