verontschuldigen

Verontschuldigen is een werkwoord in het Nederlands dat betekent dat iemand spijt uitdrukt of excuses aanbiedt voor een fout, vergissing of overlast. Het gebruik is meestal pronominal; men zegt meestal zich verontschuldigen (ik verontschuldig me, jij verontschuldigt je, hij verontschuldigt zich).

De bijbehorende noun vorm is verontschuldiging. In de meervoudsvorm spreekt men van verontschuldigingen. Deze woorden worden gebruikt in formele en informele contexten, afhankelijk van de gekozen toon. Een veelgebruikte uitdrukking is “mijn verontschuldigingen” of “mijn oprechte verontschuldigingen”.

Etymologisch verwijst verontschuldigen naar schuld en het voorvoegsel ont-, dat een afstand of vrijspraak aanduidt. Het benadrukt doorgaans dat iemand aansprakelijkheid erkent en bereid is de gevolgen te aanvaarden of het ongemak te herstellen.

Verschillende vormen en zinswendingen bestaan. Doorgaans zegt men: “Ik verontschuldig me voor het ongemak” of “Ik bied mijn verontschuldigingen aan.” In het dagelijkse taalgebruik kan men ook volstaan met “sorry” of “excuses,” maar verontschuldigen drukt meestal een formeler of beleefder toonniveau uit. Verontschuldigen kan ook gebruikt worden zonder wederkerend voornaamwoord wanneer men verwijst naar het verontschuldigen van iemand anders, afhankelijk van de constructie.

Zie ook verwante uitdrukkingen zoals excuseren en excuses aanbieden. In alle gevallen drukt verontschuldigen beleefdheid en verantwoordelijkheid uit, en het is een gangbare techniek om relaties te herstellen na een vergissing of hinder.