vrijspraak

Vrijspraak is een uitspraak in een strafzaak waarin de rechtbank oordeelt dat de verdachte niet schuldig is aan de ten laste gelegde feiten. Het markeert het einde van de schuldvraag over die feiten en geeft aan dat het Openbaar Ministerie niet overtuigend kan bewijzen dat de verdachte een strafbaar feit heeft gepleegd volgens de wet.

Er bestaan twee hoofdvormen van vrijspraak: volledige vrijspraak en gedeeltelijke vrijspraak. Volledige vrijspraak betekent dat geen van de feiten of strafbare onderdelen als bewezen wordt aangemerkt. Gedeeltelijke vrijspraak treedt op wanneer op sommige onderdelen vrijgesproken wordt, terwijl andere onderdelen wel als bewezen of als strafbaar kunnen worden geacht. Vrijspraak kan verder worden onderscheiden naar de grounds waarop deze is gebaseerd: vrijspraak op feitelijke grondslagen (de feiten leveren de elementen van het strafbare feit niet op) en vrijspraak op rechtsgronden (de feiten kunnen wel bewijzen, maar de wetgeving kan de kwalificatie of toepassing van strafbaarheid uitsluiten, of er ontbreekt schuld).

Gevolgen van vrijspraak zijn dat de verdachte doorgaans geen straf krijgt voor de ten laste gelegde feiten en de strafzaak eindigt wat betreft die feiten. Het ne bis in idem-principe speelt daarin een rol: in de meeste systemen kan men niet opnieuw voor hetzelfde feit worden vervolgd. Wel kunnen civielrechtelijke claims of schadevergoedingen in aansluiting op de zaak nog aan de orde komen, en in sommige gevallen kan de staat aansprakelijk zijn voor proceskosten of onrechtmatige detentie vergoeden.

Vrijspraak is een centrale term in de strafwetgeving in Nederland en België en vormt de negatieve uitkomst van de strafrechtelijke schuldvraag.