verontschuldigt

Verontschuldigt is een vervoegde vorm van het Nederlandse werkwoord verontschuldigen, meestal gebruikt als derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd (hij/zij/het verontschuldigt). Het werkwoord betekent in het algemeen een excuus aanbieden of zich verontschuldigen voor een fout, ongemak of ongemakkelijke situatie. In de standaardconstructie gaat het vaak om een reflexieve handeling: iemand verontschuldigt zich. Daarnaast kan verontschuldigen ook zonder reflexief voorwerp in bepaalde gevallen voorkomen als transitief werkwoord, maar de reflexieve vorm is de meest gebruikelijke.

Etymologisch ligt verontschuldigen in het spoor van ontschuldigen, waarbij het voorvoegsel ver- een nuance toevoegt en ontschuldigen oorspronkelijk verwees naar het vrijmaken van schuld. Verontschuldigen combineert dit met het idee van verontschuldiging of verontschuldiging aanbieden. De betekenis ligt dichter bij het erkennen van een fout en het aanbieden van een excuus dan bij enkel spijt betuigen.

Gebruik en nuance: verontschuldigen wordt vaak gebruikt in formele of zakelijke contexten, bijvoorbeeld bij vertragingen, fouten of ongemakken. Het tegenovergestelde van verontschuldigen is afwijzen of ontkennen van schuld, wat meestal met andere uitdrukkingen gebeurt. Een veelgebruikte uitdrukking is: De medewerker verontschuldigt zich bij de reizigers voor het ongemak. Ook uitdrukkingen zoals «Mijn excuses» en «Het spijt me» komen voor, maar die hebben soms een minder formele of minder formele context.

Verontschuldiging is het zelfstandig naamwoord dat verwijst naar de handeling of het gebaar van verontschuldigen. Verwante termen zijn onder meer excuseren (ook inBorrowings uit het Frans) en spijt betuigen. Verontschuldigen blijft een kernconcept bij beleefde communicatie in het Nederlands.