plaveiselcelcarcinomen

Plaveiselcelcarcinomen (SCC) zijn kwaadaardige tumoren die ontstaan uit de plaveiselcellen van epitheelweefsels. Ze komen voor op de huid en in slijmvliezen zoals in de mond, keel, slokdarm, longen en anale en genitale gebieden, maar kunnen op bijna elk orgaan voorkomen. SCC vertoont vaak invasieve groei en kan metastaseren.

Oorzaken en risicofactoren omvatten langdurige UV-blootstelling, roken, alcoholgebruik, HPV-infectie bij bepaalde locaties, chronische irritatie of ontsteking, immunosuppressie en genetische aanleg. Combinaties van factoren verhogen het risico.

Klinische presentatie en diagnose variëren per locatie. Huid-SCC manifesteert zich meestal als een knobbeltje dat groeit, ulcereert of schilfert. Hoofd-hals- en long-SCC kunnen ademhalingsklachten, heesheid of slijmvliesafwijkingen geven. Een biopsie met histologisch onderzoek is meestal nodig voor diagnose; kenmerken zoals keratineparels en intercellulaire bruggen helpen bij de bevestiging. Beeldvorming kan nodig zijn om de omvang van de tumor en eventuele metastasen vast te stellen.

Behandeling is afhankelijk van lokalisatie en stadium en kan bestaan uit chirurgie (bijv. excisie of Mohs-operatie) met of zonder reconstructie, radiotherapie, chemotherapie en, bij gevorderde ziekte, immuuntherapie of gerichte therapieën. De behandeling wordt afgestemd op de patiënt en de tumor.

Prognose en preventie hangen sterk af van locatie en stadium. Over het algemeen geldt: vroegtijdige detectie verbetert de uitkomst. Preventieve maatregelen zijn onder meer bescherming tegen UV-straling, stoppen met roken, matig alcoholgebruik, HPV-vaccinatie waar aanbevolen en tijdige evaluatie van verdachte huid- of slijmvlieslaesies.