immunosuppressie

Immunosuppressie is een gerichte onderdrukking van de activiteit van het immuunsysteem. In de medische praktijk wordt dit meestal bewust toegepast om afstoting van getransplanteerde organen te voorkomen en om auto-immuun- of ontstekingsziekten te beheersen. Immunosuppressie kan ook als bijwerking van andere behandelingen optreden, maar in de context van therapie verwijst men naar een gecontroleerde afremming van de afweer.

Therapie berust op middelen die T-cellen remmen en daarmee de immuunrespons afremmen. Voorbeelden zijn calcineurinremmers zoals cyclosporine en tacrolimus, mTOR-remmers zoals sirolimus, en antimetabolieten zoals azathioprine en mycophenolaat mofetil. Glucocorticoïden worden vaak tijdelijk gebruikt. Daarnaast kunnen monoclonale antilichamen en andere gerichte biologische therapieën worden toegepast. Regimes bestaan meestal uit combinaties met aflopende doses om bijwerkingen te beperken.

Belangrijkste indicaties zijn preventie van orgaanafstoting na transplantatie en behandeling van auto-immuunziekten zoals reumatoïde artritis, lupus erythematodes (SLE) en inflammatoire darmziekten. In stamceltransplantatie wordt immunosuppressie ook gebruikt ter voorkoming van graft-versus-host disease.

Bij immunosuppressieve therapie treden bijwerkingen vaak op. Het risico op infecties en maligniteiten neemt toe, en reacties zoals hoge bloeddruk, afwijkingen in vetstoffen, hyperglykemie, lever- of nierbeschadiging en beenmergsuppressie kunnen voorkomen. Wondgenezing kan vertraagd zijn. Doel is een balans tussen controle van de aandoening en minimalisering van risico’s.

Monitoring is essentieel en gebeurt per middel. Vaak is therapeutische drugmonitoring nodig, naast regelmatige controle van nier- en leverfuncties, bloedbeelden en metabole parameters. Behandelplannen worden individueel aangepast en vaccins en leefstijladviezen worden afgestemd op de immunosuppressie.