plasmaeiwitbinding

Plasmaeiwitbinding is het reversibele proces waarbij moleculen in het bloedplasma, met name geneesmiddelen, zich binden aan plasma-eiwitten zoals albumine en alfa-1-zuur glycoproteïne. Een deel van het molecuul blijft gebonden aan deze eiwitten terwijl een vrij fractionele hoeveelheid ongehinderd kan diffunderen naar weefsels, worden gemetaboliseerd of via de nieren wordt geëlimineerd. De vrije fractie bepaalt de fysiologische activiteit, terwijl de gebonden fractie fungeert als reservoir.

De mate van plasmaeiwitbinding beïnvloedt de farmacokinetiek en farmacodynamiek. Gebonden moleculen zijn doorgaans inactief en kunnen minder snel weefsels bereiken of geëlimineerd worden; de vrije fractie is verantwoordelijk voor therapeutische effecten. Binding kan verzadigd raken bij hoge concentraties, wat leidt tot niet-lineaire kinetics. Daarnaast kunnen geneesmiddelen elkaar verdringen bij dezelfde bindingsplaatsen, waardoor de vrije fractie en dus activiteit kunnen toenemen.

Factoren die binding beïnvloeden zijn onder meer pH, de aanwezigheid van concurrerende liganden en ziekte. Veranderingen in albumineconcentratie, zoals bij hypoalbuminemie, ontstekingsreacties of lever- of nierziekten, kunnen de vrije fractie van bepaalde geneesmiddelen verhogen en zo werkzaamheid en toxiciteit beïnvloeden. Ook leeftijd, zwangerschap en genetische factoren kunnen een rol spelen in de binding.

Metingen van plasmaeiwitbinding worden meestal uitgevoerd met ultrafiltratie of evenwichtsdialyse en uitgedrukt als de gebonden of vrije fractie. Klinisch belang ligt in dosisplanning, het begrijpen van interacties tussen middelen en het voorspellen van veranderingen in activiteit en klaring bij verschillende ziektebeelden.