toenemen

Toenemen is een Nederlands werkwoord dat betekent dat iets groter wordt of in hoeveelheid, lengte, gewicht, prijs of bereik toeneemt. Het wordt vaak gebruikt voor cijfers en maten, maar ook voor situaties zoals macht, invloed of tijdsduur. Veel voorkomende uitdrukkingen zijn bijvoorbeeld “toenemen in gewicht,” “toenemen in kosten” of “het aantal inwoners is toegenomen.”

Grammatica en vervoeging: Toenemen is een typisch onregelmatig, intransitief werkwoord waarbij het prefix toe- aan nemen participeert. In de tegenwoordige tijd wordt gezegd: ik neem toe, jij neemt toe, hij neemt toe, wij nemen toe, jullie nemen toe, zij nemen toe. De verleden tijd is: ik nam toe, jij nam toe, hij nam toe, wij namen toe, jullie namen toe, zij namen toe. Het voltooid deelwoord is toegenomen en wordt met het hulpwerkwoord zijn vervoegd: Het aantal is toegenomen. In andere zinnen kan de constructie zijn toe- of nemen toe blijven behouden, bijvoorbeeld: De prijzen zijn vorig jaar aanzienlijk toegenomen.

Veelvoorkomende gebruikscontexten: Aantallen, waarden en maten nemen toe; ook abstractere zaken zoals kennis, ervaring of invloed kunnen toenemen. Tegenoverstrekking of antoniem is afnemen, wat hetzelfde onderwerp in een neerwaartse richting plaatst.

Etymologie en verwante termen: Het werkwoord is afgeleid van nemen met het prefix toe-, dat duur en omvang aangeeft. Verwante woorden of verwante concepten zijn afnemen (decrement), toenemingsbetrekkingen zoals groei en uitbreiding, en gerelateerde uitdrukkingen als “toenemen in waarde” of “toenemen in macht.”

Zie ook: afnemen, groeien, expansion, verhoging.