pijnstiller

Een pijnstiller is een medicijn dat wordt gebruikt om pijn te verlichten en soms ontsteking te verminderen. Pijnstillers worden aangeboden in verschillende vormen en sterktes, variërend van vrij verkrijgbare middelen tot medicijnen op recept. De keuze hangt af van de soort pijn, de intensiteit en de individuele gezondheidstoestand.

De bekendste categorieën zijn paracetamol, NSAID’s en opioïden. Paracetamol (acetaminofen) werkt vooral in het centrale zenuwstelsel en wordt vaak gebruikt voor milde tot matige pijn en koorts. NSAID’s zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac remmen ontstekingsprocessen en verlichten pijn. Voor hevigere pijn kunnen opioïden zoals codeïne, tramadol of morfine voorgeschreven worden. Daarnaast bestaan adjuvante middelen, zoals bepaalde antidepressiva of anti-epileptica, die bij zenuwpijn kunnen helpen.

De werking verschilt per groep: paracetamol heeft weinig ontstekingsremmende activiteit maar verlaagt pijn en koorts; NSAID’s verminderen de synthese van prostaglandinen via COX-remming; opioïden binden aan mu-receptoren in de hersenen en ruggenmerg om pijnsignalen te dempen.

Veilig gebruik vereist respecteren van doseringen en voorzorgsmaatregelen. Paracetamol kan leverbeschadiging veroorzaken bij overdosering; de dagelijkse grens ligt meestal rond de 4 gram voor volwassenen. NSAID’s kunnen maagklachten, bloedingen en nierschade geven; gebruik met voedsel en zo kort mogelijk. Langdurig gebruik van opioïden kan leiden tot tolerantie, afhankelijkheid en ademhalingsdepressie; opioïden horen onder strikt medisch toezicht te worden gebruikt.

Speciale aandacht gaat uit naar zwangerschap, lever- of nierziekten en bij kinderen of ouderen. Alcoholgebruik wordt meestal afgeraden bij frequent paracetamol- of NSAID-gebruik. In veel landen zijn pijnstillers zonder recept beschikbaar in beperkte doseringen; sterke pijnstillers vereisen een artsenrecept.