percepteren

Percepteren is het proces waarmee levende wezens zintuiglijke prikkels waarnemen en er betekenis aan geven. Het omvat zowel het registreren van prikkels via zintuigen als het cognitief interpreteren ervan, zodat informatie uit de omgeving bruikbaar wordt voor gedrag en besluitvorming.

Het werkwoord percepteren is afgeleid van het Latijnse percipere, en wordt in het Nederlands gebruikt voor zowel sensomotorische waarneming als voor het begrijpen of inschatten van situaties. In de wetenschappelijke literatuur onderscheidt men vaak perceptie van waarneming: perceptie verwijst naar de interpretatieve verwerking door de hersenen, waarneming naar de sensorische registratie zelf.

Proces en mechanismen. Perceptie berust op een combinatie van bottom-up verwerking (details uit sensorische input worden opgebouwd tot een geheel) en top-down verwerking (invloed van aandacht, verwachtingen, kennis en eerdere ervaringen). Aandacht en context kunnen wat we zien en horen sterk richten of vervormen. Daarnaast spelen geheugen en geleerd gedrag een rol bij hoe prikkels worden geïnterpreteerd. Zintuiglijke illusies laten zien dat perceptie niet de aarde zoals die is weergeeft, maar hoe ons zenuwstelsel prikkels construeert.

Onderwerpen en relevantie. Perceptie is een kernbegrip in cognitieve psychologie, neuropsychologie en de filosofie van de geest. Het begrip benadrukt dat waarneming niet identiek is aan de werkelijkheid; het is een construct dat ontstaat uit interactie tussen zintuigen, hersenen en ervaring.