patogenen

Patogenen zijn organismen of agentia die ziekte veroorzaken bij mensen, dieren of planten. Ze omvatten bacteriën, virussen, schimmels, protozoën en parasieten, maar ook prionen. Niet alle micro-organismen zijn patogeen; sommige veroorzaken geen ziekte en kunnen onopgemerkt blijven of zelfs voordelig zijn. Het vermogen tot ziekte hangt af van kenmerken van het organisme en van de gastheer.

Patogenen worden onderverdeeld in categorieën als bacteriën, virussen, schimmels, protozoën en parasieten. Bacteriën kunnen ziekten veroorzaken via verschillende mechanismen; virussen hebben gastheercellen nodig om te vermenigvuldigen; schimmels en protozoën kunnen pathogene infecties veroorzaken; helminthen (wormen) kunnen ziekte veroorzaken. Prionen zijn misgevormde eiwitten die neurologische aandoeningen kunnen veroorzaken.

Ziekteverschijnselen ontstaan door factoren zoals virulentie, de hoeveelheid van het patogeen en de reactie van de gastheer. Virulentiefactoren omvatten adhesie aan cellen, invasie in weefsel, toxineproductie en immuunontwijking. Gastheerfactoren zoals leeftijd, immuunstatus, genetische aanleg en onderliggende aandoeningen beïnvloeden de uitkomst.

Overdracht vindt op diverse manieren plaats, waaronder direct contact, druppelinfectie, aerosolen, besmet voedsel of water en vectoren zoals muggen of teken. Sommige mensen zijn drager en kunnen patogenen verspreiden zonder zelf ziekte te ervaren.

Detectie en bestrijding: diagnose gebeurt met cultuur, moleculaire tests, serologie en beeldvorming. Behandeling omvat antimicrobiële middelen zoals antibiotica, antiviralia en antiparasitica, afhankelijk van het type patogeen. Preventie omvat vaccinatie, hygiëne, voedselveiligheid en sanitaire maatregelen. Antimicrobiële resistentie is een groeiend gezondheidsprobleem en vereist zorgvuldig medicijngebruik en voortdurende surveillance.