overgangsgebieden

Overgangsgebieden zijn zones waarin twee of meer ecosystemen, habitats of landgebruik elkaar ontmoeten. In deze zones wisselen milieucondities zoals vocht, bodemkwaliteit en lichtinval doorgaans snel af, waardoor de samenstelling van soorten en functies verschilt van beide aangrenzende gebieden. De overgang kan abrupt zijn, maar vaker is zij geleidelijk.

Ecologisch gezien zijn overgangsgebieden van belang omdat ze vaak een hogere soortendiversiteit en een combinatie van soorten uit de aangrenzende ecosystemen bevatten. Ze fungeren als migratieroutes, microhabitats en kunnen een rol spelen bij de respons op klimaatverandering. Daarnaast spelen ze een belangrijke rol bij rand- en interactieprocessen zoals voedselwebverbindingen en nutrientenkringlopen.

Voorbeelden van overgangsgebieden zijn ecotone tussen een bos en een open terrein, estuarische zones waar zoet- en zoutwater mengen, en rivier- of moerasovergangen. Ook stedelijke en landelijke gebieden kunnen overgangszones vormen, waar groen- en grijze infrastructuur elkaar ontmoeten en soorten zich aanpassen aan gemengde omstandigheden.

Oprichting en factoren van overgangsgebieden hangen samen met natuurlijke variaties zoals topografie, vochtigheid en bodemsamenstelling, maar ook met menselijke activiteiten zoals boskap, landbouw en verstedelijking. Klimaatverandering kan deze grenzen verschuiven of nieuwe overgangszones creëren, waardoor ruimtelijke patronen van biodiversiteit veranderen.

Beheer en onderzoek van overgangsgebieden vereisen een geïntegreerde benadering in natuurbeheer en ruimtelijke planning. Doel is vaak het behouden van biodiversiteit, het faciliteren van migratie en het waarborgen van ecosysteemdiensten. Onderzoek maakt gebruik van transecten, remote sensing en veldobservaties om kenmerken en veranderingen te volgen.