ouderdomsverandering

Ouderdomsverandering is een verzamelterm voor de toenemende en systematische veranderingen in het lichaam die samenhangen met veroudering. Het beschrijft zowel structurele als functionele aanpassingen die veelvoorkomend zijn naarmate de leeftijd toeneemt, en die kunnen variëren tussen individuen maar doorgaans een universel patroon volgen. Ouderdomsverandering wordt beïnvloed door genetische factoren, levensstijl en omgevingsinvloeden, en verschilt van acute ziekten doordat het een geleidelijk proces is dat het hele organisme raakt.

De veranderingen treden op op meerdere niveaus: het moleculaire en cellulaire niveau, de organen, en het functioneren van systemen zoals spieren, zintuigen en het immuunsysteem. In de literatuur worden vaak factoren genoemd zoals verlies van functionele reserve, vermindering van weefselregeneratie en veranderde weefselcommunicatie. Veelvoorkomende verschijnselen zijn onder meer huid- en botatrofie, verlies van spiermassa en botsterkte, gehoor- en gezichtsvermindering, en toenemende kwetsbaarheid voor infecties en chronische aandoeningen. Ook cognitieve functies en stemming kunnen beïnvloed raken, variërend van milde veranderingen tot ernstigere aandoeningen.

Veel gebruikte beschrijvingen plaatsen de onderliggende oorzaken in een reeks zogenoemde hallmarks van veroudering: genomische instabiliteit, telomeerverkorting, epigenetische veranderingen, verlies van proteostase, dereguleerde voedingssignalen, mitochondriale disfunctie, cellulaire senescentie, stamceluitputting en verstoorde intercellulaire communicatie. Deze factoren versterken elkaar en dragen bij aan de ouderdomsverschijnselen en het risico op ziekten.

Beleid, preventie en onderzoek richten zich op het verbeteren van levenskwaliteit en zorgplanning door gezonde leefstijl, vroegsignalering en het ontwikkelen van therapieën die verouderingsprocessen kunnen vertragen of verzachten.