opinieonderzoek

Opinieonderzoek, ook wel opiniepeiling genoemd, is het systematisch verzamelen, analyseren en interpreteren van de meningen, opvattingen en voorkeuren van een representatieve groep respondenten over maatschappelijke, politieke of consumentenkwesties. Het doel is inzicht krijgen in wat de bevolking denkt op een bepaald moment, trends te volgen en ervaringen of effecten van beleid te evalueren. Uitkomsten worden gebruikt door overheden, partijen, media, onderzoekers en bedrijven.

Het meest gangbare middel is enquêteonderzoek. Respondenten worden geselecteerd op een manier die representativiteit vergroot; methoden zijn bijvoorbeeld probabilistische steekproeven (zoals toevalsbasis of gestratifieerde steekproef) en, bij minder formele onderzoeken, niet-probabilistische bemonstering. Data worden verzameld via online panelen, telefonische interviews of face-to-face interviews. Vragen zijn vaak gesloten (meerkeuze of Likert-schalen) maar kunnen ook open zijn. Resultaten worden gepresenteerd met percentages en betrouwbaarheidsmarges; vaak worden gewichten toegepast om demografische kenmerken te corrigeren.

Betrouwbaarheid en validiteit hangen af van het ontwerp en de uitvoering. Belangrijke bronnen van fout zijn steekproeffout, meetfouten, niet-respons en sociaal wenselijk gedrag. Ethische normen betreffen informed consent, privacy en gegevensbescherming (GDPR), transparantie over sponsor en methoden, en uitsluiting van misleidende praktijken.

Toepassingen zijn onder meer politieke besluitvorming, beleidsdebate, markt- en reputatieonderzoek. Beperkingen omvatten dat polls momentopnames zijn en opinies snel kunnen wijzigen; correlaties betekenen geen causaliteit. Oorsprong en ontwikkeling van opinieonderzoek ligt in de vroeg-20e-eeuwse methoden van onder andere Gallup en gebruik in Nederland en België.