onnatuurlijk

Onnatuurlijk is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat betekent dat iets niet natuurlijk is. Het wordt gebruikt om zaken te beschrijven die afwijken van de orde der natuur, als kunstmatig geconstrueerd zijn of als ze op een wijze voorkomen die als indruk van onverklaarbaarheid of bovennatuurlijks kan worden ervaren. De term kan zowel letterlijk als figuurlijk worden toegepast, bijvoorbeeld richting gedrag, gebeurtenissen of verschijnselen.

Etymologisch gezien is onnatuurlijk afgeleid van natuurlijk met het voorvoegsel on-, dat ontkenning of tegenspraak aanduidt. Het woord treedt op in literaire, liturgische en wetenschappelijke teksten waar sprake is van waardering of evaluatie: iets wordt als onnatuurlijk aangemerkt als het in strijd lijkt met de waargenomen orde of waarschijnlijkheid.

In gebruik is onnatuurlijk vooral pejoratief of beschuldigend geladen, maar kan ook neutraal of descriptief zijn, afhankelijk van de context. In de literatuur en kritiek wordt het vaak gebruikt om kunstmatigheid, overdrijving of gebrek aan spontaniteit aan te duiden, maar ook om fenomenen te karakteriseren die buiten de normale menselijke ervaring lijken te vallen. Het tegenovergestelde is natuurlijk, natuurlijkheid of natuurlijk voorkomen.

Verwante termen zijn onder meer kunstmatig, artificieel en niet-natuurlijk; tegenovergestelde concepten omvatten natuur, natuurlijkheid en organische groei. In bredere culturele discussies kan onnatuurlijk verwezen naar kunst, technologie en moderniteit, waar toevlucht wordt gezocht tot ‘het onnatuurlijke’ als contrast met traditionele natuurbeelden.