ongelijkheids

Ongelijkheids (meestal aangeduid als ongelijkheid) is een begrip dat verwijst naar verschillen tussen mensen of groepen in goederen, macht, kansen of uitkomsten binnen een samenleving. Het kan slaan op sociale en economische ongelijkheid, maar ook op wiskundige ongelijkheden waarin twee uitdrukkingen worden vergeleken (bijv. x > y). In de sociaalwetenschappelijke context gaat ongelijkheid vooral over de verdeling van middelen en mogelijkheden.

Ongelijkheidsvraagstukken noemen onderzoekers diverse dimensies: inkomens- en vermogensongelijkheid, opleidingskloof, gezondheidsverschillen, genderongelijkheid, raciale of etnische ongelijkheid en regionale ongelijkheid. Een belangrijk onderscheid is tussen ongelijkheid van uitkomsten (wat mensen bereiken) en kansen (de mogelijkheden die zij hebben). Sociaal-economische mobiliteit geeft aan hoe waarschijnlijk het is dat mensen hun positie verbeteren of veranderen.

Om ongelijkheid te meten gebruiken economen indicatoren zoals de Gini-coëfficiënt, de Palma-ratio en de Theil-index; ook top-inkomensverhoudingen geven inzicht. Voor vermogensongelijkheid bestaan soortgelijke maatstaven. Metingen kennen grenzen door datakwaliteit, definities en de verschillen tussen kortetermijnfluctuaties en structurele patronen.

Oorzaken liggen in structurele factoren zoals onderwijsbeleid, arbeidsmarktregulering, technologische verandering, globalisering, belastingsystemen en discriminatie. Ongelijkheid kan sociale cohesie ondermijnen en economische groei beïnvloeden via minder investeringen in menselijk kapitaal en lagere mobiliteit.

Beleidsopties bestaan uit herverdeling via belastingen en transfers, investeringen in onderwijs en gezondheidszorg, en maatregelen tegen discriminatie. Er is discussie over de effectiviteit van deze instrumenten en over de vraag of ongelijkheid onvermijdelijk is bij economische ontwikkeling.