nietfinitieve

Nietfinitieve verwijst in de taalkunde naar de vorm van een werkwoord die geen finite kenmerken draagt: geen persoons- of getalvervoeging en meestal geen tijdsaanduiding. Nietfinitieve vormen kunnen wel een aandeel hebben in de betekenis van de zin, maar vormen zelf geen zelfstandig predikaat met tijd en persoon. Ze spelen een centrale rol in de zinsbouw doordat ze samen met hulpwerkwoorden of in niet-verwante clausules structuur kunnen bieden.

De belangrijkste niet-finitieve vormen in het Nederlands zijn onder meer:

- Infinitief: de ongereflecteerde vorm van het werkwoord, zoals lezen, lopen. Het infinitief kan functioneren als onderwerp of object in een zin, bijvoorbeeld: Lezen is ontspannend.

- Het te-infinitief: het infinitief voorafgegaan door te, zoals te lezen of te lopen. Het verschijnt vaak in constructies met modale werkwoorden, wens, of doelen, bijvoorbeeld: Ik probeer te lezen; Het is leuk om te lezen.

- Het onvoltooid deelwoord (present participle): vormen als lezend, lopend. Deze participia dienen vaak als bijvoeglijke bepalingen of in bepaalde samengestelde werkwoordsvormen.

- Het voltooid deelwoord (past participle): vormen als gelezen, gelopen, gedaan. Deze participia worden gebruikt in samengestelde tijden (hebben/ zijn + voltooid deelwoord) en in passieve constructies, bijvoorbeeld: Ik heb gelopen; Het boek is gelezen.

Nietfinitieve clausules kunnen functioneren als objecten, onderwerpen of bijstellingen binnen zinnen. Ze dragen bij aan de flexibiliteit van de zinsbouw doordat meerdere niet-finitieve vormen zonder persoonlijke congruentie in talen kunnen voorkomen. In vergelijking met finite vormen leveren ze geen specifieke tijd- of persoonsinformatie; die informatie komt uit de hoofdzin of uit hulpwerkwoorden.