niersteenvorming

Niersteenvorming is het proces waarbij kristallen in de urine samenklonteren tot nierstenen, meestal in de nieren of de urinewegen. Deze stenen variëren in grootte en bestaan uit mineralen en organische stoffen.

Het ontstaan berust op oversaturatie van urine met steenvormende stoffen zoals calcium, oxalaat, urinezuur en cystine. Factoren als onvoldoende vochtinname, hoge zout- of eiwitinname, metabole afwijkingen en genetische aanleg bevorderen kristalvorming. Urine-pH en nierfunctie spelen ook een rol.

Veelvoorkomende typen zijn calciumoxalaat, calciumfosfaat, urinezuur, struviet en cystine stenen.

Symptomen variëren: plotselinge hevige flank- of bekkenpijn, bloed in de urine, misselijkheid of zweten; stenen kunnen ook asymptomatisch zijn totdat ze passeren of obstructie veroorzaken. Diagnostiek omvat anamese, urinetests en beeldvorming zoals een niet-contrast CT-scan of echografie; aanvullend bloedonderzoek kan onderliggende oorzaken aantonen.

Behandeling hangt af van grootte en lokalisatie. Kleine stenen kunnen vaak passeren met pijnstilling en voldoende vocht. Grotere stenen of obstructies vereisen ingrepen zoals ureteroscopie, ESWL of percutane nefrolithotomie. Preventie omvat hydratatie, dieetmaatregelen (minder zout en oxalaatrijke voeding) en medicatie zoals citrate, thiaziden of allopurinol, afhankelijk van het steenstype; infectie bij struvietstenen vereist behandeling van de onderliggende infectie.

Recidive is gebruikelijk. Een metabole evaluatie en follow-up na de eerste steen wordt aanbevolen om oorzaken te identificeren en herhaling te voorkomen.