motivatietheorieën

Motivatietheorieën is een verzamelnaam voor modellen en verklaringskaders die proberen te begrijpen waarom mensen gemotiveerd handelen en hoe motivatie gedrag en prestaties beïnvloedt. De theorieën worden vaak onderverdeeld in twee hoofdgroepen: inhoudstheorieën richten zich op de elementen die mensen gemotiveerd maken, terwijl procestheorieën beschrijven hoe motivatie ontstaat, verandert en beïnvloed kan worden door externe factoren.

Inhoudstheorieën identificeren factoren die aantrekkingskracht uitoefenen op gedrag. Voorbeelden zijn Maslow's hiërarchie van behoeften, die van basisbehoeften naar zelfverwezenlijking loopt; Alderfer's ERG-theorie, die behoefte-niveaus samenstemt; McClelland's behoefte aan prestatie, affiliatie en macht; en Herzberg's tweefactoren-theorie, die onderscheid maakt tussen factoren die tevredenheid opleveren en factoren die ontevredenheid veroorzaken.

Procestheorieën beschrijven hoe mensen keuzes maken, inspanning verdelen en doelen nastreven. De verwachtingstheorie van Vroom houdt in dat motivatie afhankelijk is van de verwachte kans op succes en de waarde van de beloning. De equity-theorie van Adams benadrukt gelijke beloning ten opzichte van input. Doelstellingentheorie van Locke en Latham koppelt specifieke, moeilijke doelen aan betere prestaties. De zelfdeterminatie-theorie van Deci en Ryan maakt onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie en benadrukt autonomie, competentie en verbondenheid. Bekrachtigingstheorie van Skinner legt uit hoe consequent gedrag kan worden versterkt of verzwakt door beloningen en straffen.

Toepassingen en kritiek: motivatietheorieën worden gebruikt in onderwijs, management en sport om motivatie te bevorderen, maar ze hebben beperkingen, zoals culturele bias en de complexiteit van individuele motivaties. Ze worden vaak gecombineerd met contextuele factoren als leiderschap, werkontwerp en feedback. Samengevat bieden de theorieën een raamwerk om factoren die motivatie beïnvloeden te identificeren en praktisch toe te passen.