verwachtingstheorie

Verwachtingstheorie, of de verwachtingstheorie, is een concept dat in verschillende wetenschapsgebieden wordt gebruikt om te beschrijven hoe verwachtingen van individuen of markten toekomstige uitkomsten beïnvloeden. In de economie en finance verwijst de term meestal naar de verwachtingenhypothese, een model dat de vorm van de rentecurve verklaart door te stellen dat de rente op lange termijn obligaties een doorsnee is van de verwachte korte‑termijnrentes gedurende de looptijd van de obligatie. Volgens deze theorie moeten beleggers geen premies ontlenen aan duration‑ of liquiditeitsverschillen, omdat alle risico’s verrekend worden in de verwachte toekomstige renteniveaus.

De verwachtingstheorie heeft haar oorsprong in de werk van economen zoals John Maynard Keynes en Irving Fisher en werd later verder ontwikkeld door John R. Hicks en andere macro‑theoretici. Het wordt vaak contrasteren met alternatieve modellen, zoals de liquiditeitsvoorkeurs‑hypothese en de marktsegmenttheorie, die aanvullende factoren zoals risico‑premies en marktniches in aanmerking nemen. Empirisch onderzoek levert gemengde resultaten op; sommige studies vinden een sterke correlatie tussen voorspelde en gerealiseerde rentes, terwijl andere wijzen op systematische afwijkingen die wijzen op aanvullende premies of gedragsmatige factoren.

Naast finance wordt verwachtingstheorie ook toegepast in de psychologie, waar het gaat om de invloed van toekomstige verwachtingen op gedrag en perceptie, en in de sociologie, waar collectieve verwachtingen sociale verandering kunnen sturen. In alle contexten benadrukt de theorie het centrale belang van anticipatie: hoe actoren de toekomst inschatten, bepaalt in belangrijke mate hun huidige beslissingen en de dynamiek van systemen waarin zij opereren.