lactaatconcentratie

Lactaatconcentratie verwijst naar de hoeveelheid lactaat in bloed, meestal uitgedrukt in millimol per liter (mmol/L) in plasma of bloed. Lactaat ontstaat voornamelijk via anaërobe glycolyse in spieren en rode bloedcellen, wanneer pyruvaat wordt omgezet naar lactaat door lactaatdehydrogenase, waardoor NADH wordt omgezet naar NAD+. Het transport naar lever en nieren verloopt via de Cori-cyclus en speelt een belangrijke rol in het lactaatmetabolisme en gluconeogenese.

Bij een gezonde volwassene ligt de rustplasma-lactaatconcentratie doorgaans tussen ongeveer 0,5 en 1,5 mmol/L (soms tot circa 2,0 mmol/L als referentiewaarde). Bij intensief sporten kan de waarde aanzienlijk oplopen; bij ongetrainde personen kan deze piek hoger zijn. Factoren zoals lever- of nierfunctie, sepsis, shock en bepaalde medicijnen of metabole stoornissen kunnen de lactaatwaarden verhogen.

Een verhoogde lactaatconcentratie, hyperlactatemie, kan wijzen op verminderde weefselperfusie of verhoogde glycolytische activiteit, maar is niet uitsluitend pathologisch. Type A-lactaatacidose ontstaat bij weefselhypoxie of verminderde circulatie; type B wordt veroorzaakt door metabole verstoringen zonder hypoxie (leverziekte, sepsis, metformin, alcoholintoxicatie, thiopurines). Zeer hoge waarden duiden op een ernstig klinisch belaste toestand en vereisen snel diagnostisch onderzoek.

Pre-analytische overwegingen zijn cruciaal: lactaat is gevoelig voor aanhoudende productie na afname van bloed. Het staal moet snel verwerkt of behandeld worden met glycolyse-inhibitoren en koel bewaard worden; arterieel, veneus of capillair bloed kan verschillende waarden geven en interpretatie is sterk afhankelijk van de klinische context.

In de sportwetenschap wordt de lactaatdrempel gebruikt om trainingsbelasting en de aerobe-anaërobe transitie te bepalen; in de kliniek dient lactaatmeting vaak als indicator van shock, sepsis of lever- of nierfalen en kan het een prognostische factor zijn bij ernstig zieke patiënten.