hoekstanden

Hoekstanden is een Nederlandse term die de hoekposities beschrijft van een object ten opzichte van een referentie-as of -vlak. De meervoudsvorm verwijst naar meerdere hoeken die samen de oriëntatie in twee of drie dimensies bepalen. De term komt voor in vakgebieden zoals natuurkunde, navigatie, astronomie, geodesie en robotica, waar de oriëntatie van een apparaat of object van belang is.

In een tweedimensionale situatie is een hoekstand de hoek tussen een lijn en een referentie-as, meestal de positieve x-as, gemeten in graden of radialen. Convenies verschillen, maar veel toepassingen hanteren 0° langs de x-as en een toename van hoek in de richting tegen de klok in.

In drie dimensies bestaan hoekstanden uit meerdere hoeken die samen een oriëntatie bepalen. Veelvoorkomende beschrijvingen zijn onder meer yaw, pitch en roll (ook wel azimut, inclinatie, bank genoemd), of Euler-hoeken. Deze hoeken kunnen worden uitgedrukt in graden, radialen of andere eenheden, afhankelijk van de context en het gebruikte referentiesysteem.

Berekenen en afleiden van hoekstanden gebeurt vaak uit coördinaten. In het vlak kan arctan2(y, x) de azimut geven, terwijl inclinatie of hoogte kan worden berekend met overige trigonometrische functies zoals arccos of arcsin. In praktische toepassingen worden hoekstanden vaak gemeten met sensoren zoals encoders, gyroscopen en accelerometers, of afgeleid uit beeld- en meetdata.

Toepassingen van hoekstanden vind je in machineontwerp en -afstelling, robotica, camerapositionering, landmeting en astronomie. Zie ook oriëntatie, azimut en elevatie, Euler-hoeken en rotatiematrices.