herkomstgemeenschap

Herkomstgemeenschap is een begrip uit sociologie en antropologie dat verwijst naar een sociale groep die is gevormd rond een gemeenschappelijke herkomst, meestal een land, regio of cultuur van herkomst. Het kan betrekking hebben op informele netwerken van mensen die zich identificeren met een bepaald erfgoed, maar ook op formele organisaties zoals culturele verenigingen, moskeeën, clubs of belangenorganisaties die activiteiten organiseren en ondersteuning bieden aan leden.

Deze gemeenschappen ontstaan door migratie, transnationale connecties, taalbehoud en gedeelde religieuze of culturele praktijken, vaak in reactie op discriminatie of sociale uitsluiting in de gastmaatschappij. Identiteiten zijn doorgaans gelaagd en kunnen per generatie veranderen: individuen combineren vaak een gevoel van herkomst met integratie in de ontvangende samenleving. Binnen de groep bestaan variaties in klasse, religie en gender, wat de dynamiek van de gemeenschap mede bepaalt.

Functies van de herkomstgemeenschap liggen onder meer in het bieden van sociaal en financieel steun, het doorgeven van cultuur en taal, het bewaren van rituelen en feesten, en het vormen van economische netwerken en ondernemerschap. Daarnaast kunnen deze gemeenschappen pleiten voor belangenbehartiging en fungeren als schakels tussen de herkomstlanden en de gastmaatschappij.

Kritische kanttekeningen betreffen onder meer de homogeniserende insinuaties van het begrip, de spanning tussen behoud van erfgoed en integratie in de publieke ruimte, en zorgen over etnische categorizatie in beleid en statistiek. In sommige landen wordt de term vooral gebruikt in demografische en beleidscontexten, terwijl sommigen pleiten voor meer nuance en minder essentialisering.