fokmateriaal

Fokmateriaal is een verzamelterm voor alle bronnen en materialen die in voortplanting worden gebruikt om genetische kenmerken door te geven aan volgende generaties. Het begrip is van toepassing in dierlijke fokkerij en plantenkweek en verwijst naar de middelen waarmee selecties worden gemaakt en gewenste eigenschappen worden verspreid.

Bij dieren omvat fokmateriaal studdieren, sperma geschikt voor kunstmatige inseminatie, embryo's en andere voortplantingsmaterialen die ingezet kunnen worden bij zowel natuurlijke voortplanting als kunstmatige inseminatie. Bij planten gaat het om zaden, stekken, uitlopers, knollen en graft- of vermeerderingsmaterialen die de gewenste cultivar dragen en geschikt zijn om verder te gebruiken in vermeerderen of kweken.

De selectie van fokmateriaal gebeurt op basis van genetische merit en doelstellingen van het programma. Dit omvat vaak pedigree, genetische evaluaties, vruchtbaarheid, gezondheid en gedrag, evenals phenotype en productie- of opbrengstindicatoren. Moderne fokprogramma’s maken gebruik van registraties, proefresultaten en in sommige gevallen DNA-onderzoek om verwantschap en kans op stoornissen te beperken.

Veiligheid, gezondheid en welzijn spelen een centrale rol. Fokmateriaal moet vrij zijn van besmettelijke ziekten en onderworpen aan naleving van regelgeving rondom import, transport, quarantaine en dierenwelzijn. Ook wordt gestreefd naar behoud van genetische diversiteit om problemen door inbreeding en trait-impasses te voorkomen. In de praktijk dienen foksystemen transparant en verantwoord te zijn, met duidelijke doelen en regelmatige evaluatie.