dorstgevoel

Dorstgevoel is het subjectieve gevoel van behoefte aan vocht, een fysiologisch mechanisme dat de vochtbalans van het lichaam reguleert. Het ontstaat meestal wanneer de osmolaliteit van het bloed toeneemt of wanneer het circulerende volume afneemt, signalen die worden waargenomen door de hypothalamus. De dorstprikkel gaat vaak gepaard met een droge mond en verminderd speeksel; de hypothalamische dorstcentrum stimuleert ook de afgifte van vasopressine (antidiuretisch hormoon), wat waterretentie en de inname van vloeistoffen bevordert.

Fysiologisch reguleert dorst de waterinname om vochtverlies door urine, zweet en ademhaling aan te vullen. Belangrijke triggers zijn onder meer hitte, lichamelijke inspanning, ziekte zoals misselijkheid, diarree of braken en het consumeren van alcohol. Bij oudere volwassenen kan de dorstrespons verslechteren, waardoor zij sneller uitgedroogd raken zonder duidelijke signalen.

Pathologische dorst kan voorkomen bij aandoeningen zoals diabetes mellitus (polydipsie door polyurie), diabetes insipidus (tekort of werking van ADH) en psychogene polydipsie. Sommige medicijnen kunnen dorst beïnvloeden, bijvoorbeeld bijwerkingen die vochtbalans verstoren.

Diagnose van uitdroging is meestal klinisch, ondersteund door indicatoren als urinekleur en urinevolume, evenals relevante bloedwaarden. Behandeling hangt af van de oorzaak en omvat voldoende vochtinname; bij uitdroging of gastro-intestinale verliezen kan orale rehydratie-oplossing of intraveneuze vochttoediening nodig zijn, vaak met elektrolyten. In het dagelijks leven volstaat doorgaans een gevarieerde vochtinname bij dorst, met speciale aandacht voor ouderen en zieke personen of atleten.