disambigueringen

Disambigueringen verwijzen naar het proces waarmee ambiguïteiten in taal en informatie worden opgelost. Het gaat om het kiezen van de juiste betekenis, referent of entiteit wanneer een woord of uitdrukking meerdere mogelijke interpretaties heeft. In de taalkunde wordt vooral gesproken van woordbetekenisdisambiguatie (Word Sense Disambiguation, WSD) en van named-entity disambiguation (NED). WSD probeert op basis van de omgevende tekst de juiste betekenis van een woord te bepalen; NED koppelt genoemde entiteiten aan hun juiste doel in een kennisbasis of netwerk, bijvoorbeeld personen, plaatsen of organisaties.

In informatieopvraging en kennisbeheer worden disambigueringen ook praktisch toegepast: zoekmachines en encyclopedieën gebruiken disambiguatiepagina’s of intentie-modellen om gebruikers richting de juiste pagina te sturen. Een bekend voorbeeld is een term die zowel een voorwerp als een merknaam kan betekenen; een disambiguatiepagina in een encyclopedie vermeldt de verschillende mogelijkheden en de bijbehorende context.

Methoden variëren van regelgebaseerde systemen tot machine learning en diepe neurale netwerken. Klassieke benaderingen maken gebruik van context en syntaktische hints en externe kennis (woordenboeken, thesauri, kennisgrafen). Moderne systemen benutten contextuele representaties uit grote taalmodellen en trainen op gelabelde corpora. Prestaties worden gemeten met precisie, recall en F1, vaak op gestandaardiseerde datasets.

Hoewel het proces taal- en domeinspecifiek blijft, draagt disambigueringen bij aan helderheid in literair begrip, informatiesystemen en dagelijkse communicatie door duidelijk te maken welke betekenis of entiteit bedoeld is.