capaciteitsverliezen

Capaciteitsverliezen is een begrip uit bedrijfsvoering en engineering dat het verschil aanduidt tussen de theoretisch beschikbare capaciteit van een systeem of organisatie en de daadwerkelijk benutbare capaciteit. Capaciteitsverliezen ontstaan door storingen, gepland en ongepland onderhoud, stilstand bij procesomschakelingen, kwaliteitsafval en beperkingen in de toeleveringsketen. In productieomgevingen wordt capaciteitsverliezen vaak gemeten met de maatstaf Overall Equipment Effectiveness (OEE), die beschikbaarheid, prestaties en kwaliteit combineert om het verliesniveau te kwantificeren.

Vormen van capaciteitsverliezen zijn onder meer beschikbaarheidsverlies (tijd niet beschikbaar door onderhoud of storingen), prestatieverlies (lagere productiviteit door inefficiënt gebruik van de uitrusting) en kwaliteitsverlies (afkeur leidt tot minder bruikbare output). In de energiesector kan capaciteitsverlies de niet volledig benutting van netcapaciteit betekenen door congestie, onderhoud of suboptimaal inzet van installaties; in transmissie- en distributienetten dragen weerstand en andere verliezen bij aan verminderde levering.

Gevolgen van capaciteitsverliezen zijn hogere operationele kosten, verminderde leveringszekerheid en mogelijke vertragingen in productie of levering. Het begrip is daarom relevant voor capaciteitsplanning en investeringsbeslissingen: het doel is om capaciteitsverliezen zoveel mogelijk te beperken door betere beschikbaarheid, efficiency en flexibiliteit.

Beheersing en reductie richten zich op preventief onderhoud, betere planningsprocessen, automatisering en realtime monitoring, plus het verhogen van redundantie of buffercapaciteit en procesverbeteringen door lean-methodieken en training.

Zie ook: capaciteit, efficiëntie, OEE, capaciteitsplanning.