buitenintervalwaarden

Buitenintervalwaarden zijn data punten die buiten een vooraf bepaald interval vallen. Het interval kan verschillende betekenissen hebben, zoals een tolerantiebereik in kwaliteitscontrole, of een betrouwbaarheidsinterval of voorspellingsinterval in statistische analyse. In elk geval vormt het interval een grens waarbinnen waarden als acceptabel of verwacht worden beschouwd, terwijl waarden daarbuiten extra aandacht vragen.

Context en interpretatie. In kwaliteitscontrole duiden buitenintervalwaarden vaak op niet-conforme producten of processen die extra controle vereisen. In statistiek kan een buitenintervalwaarde wijzen op een fout in de meting, zeldzame gebeurtenissen of een tekortschietend model. Een onderscheid is dat niet elke buitenintervalwaarde automatisch een outlier is; de interpretatie hangt af van hoe het interval is vastgesteld en wat het representeren moet.

Detectie en aanpak. Buitenintervalwaarden kunnen eenvoudig worden geïdentificeerd door vergelijking met de grenzen van het interval. In statistische analyses worden ook methoden zoals z-scores of de IQR-methode gebruikt om extreme waarnemingen te signaleren. Afhandeling kan bestaan uit hermetingen, verificatie van de meting, aanpassing van de analysemethoden of het robuust verwerken van data zonder uitsluiting. Documentatie van de interpretatie en de gekozen aanpak is hierbij belangrijk.

Voorbeeld. Als het tolerantieinterval voor een productlengte [98, 102] mm is en een meting geeft 104 mm, dan is dit een buitenintervalwaarde. In een model met een 95%-betrouwbaarheidsinterval kan een meting buiten het interval duiden op modelonvoldoende verklaring of zeldzaamheid.

Zie ook: betrouwbaarheidsinterval, voorspellingsinterval, outliers.