bloedstollingscascade

Bloedstollingscascade is een complex, gelaagd proces dat begint bij beschadiging van een bloedvat en eindigt in de vorming van een stabiel fibrine-stolsel. Het systeem zorgt voor snelle, locale bloedstolling en wordt gereguleerd door een reeks enzymatische activaties van stollingsfactoren, cofactoren en bloedplaatjes.

Traditioneel wordt de cascade onderverdeeld in twee initiatie routes: de intrinsieke route, die ontstaat door contact van het bloed met een beschadigd oppervlak en meerdere factoren activeert; en de extrinsieke route, geactiveerd door weefselfactor (tissue factor) die bij weefselschade vrijkomt. Beide routes komen samen in de gemeenschappelijke route, waardoor factor X wordt geactiveerd tot Xa. Vervolgens vormen Xa en Va prothrombinase, dat prothrombinine (II) omzet in trombine (IIa).

Trombine zet fibrinogeen om in fibrine en activeert aanvullende factoren zoals V, VIII en XI, waardoor de cascade wordt versterkt. Fibrine netten vormen het stabiele stolsel, terwijl factor XIII het fibrine net crosslinkt. Bloedplaatjes dragen bij aan de hemostase door adhesie en aggregatie, en leveren een fosfolipide-oppervlak en Ca2+-cofactoren waarop de enzymatische reacties plaatsvinden.

Regulatie en medicatie: de cascade wordt geregeld door antitrombine III, proteïne C en proteïne S, en door TFPI (tissue factor pathway inhibitor). Vitamine K is nodig voor gamma-carboxylering van meerdere factoren; daarom zijn vitamine K-antagonisten zoals warfarine anticoagulantia. Directe orale anticoagulantia richten zich op factor Xa of trombine.

Klinische context: defecten in factoren veroorzaken bloedingsstoornissen zoals hemofilie A (factor VIII) en B (IX), en von Willebrand-ziekte. Dissemineert intravasale stolling en andere aandoeningen beïnvloeden de cascade. Laboratoriumtesten zoals PT/INR en aPTT worden gebruikt om de stollingsstatus te beoordelen.