belastingsprincipes

Belastingsprincipes verwijzen naar een aantal basisbeginselen die ten grondslag liggen aan het ontwerp en de uitvoering van een belastingstelsel. Ze fungeren als referentiekader bij beleidskeuzes over wie wordt belast, welk soort belastingen heffen en hoe hoog de tarieven zijn, en dienen als norm bij evaluaties van het stelsel.

Een centraal beginsel is het draagkrachtbeginsel: de belastingdruk dient te reageren op iemands vermogen om te dragen. Dit principe wordt vaak vertaald in een progressief tariefstelsel en in aftrekposten of heffingskortingen die vooral bij lagere inkomens relatieve verlichting geven. Verwant aan dit beginsel is de ongelijkheidsvriendschap van horizontale en verticale rechtvaardigheid: horizontale rechtvaardigheid vereist gelijke behandeling van gelijke gevallen, terwijl verticale rechtvaardigheid onderscheid maakt tussen hogere en lagere draagkracht en daardoor hogere of lagere belastingdruk rechtvaardigt.

Neutraliteit en efficiëntie zijn belangrijke economische criteria: het belastingstelsel moet zo min mogelijk de productie- en consumptiekeuzes van huishoudens en bedrijven sturen, zodat markten efficiënt blijven functioneren. Hiermee samen gaat eenvoud en duidelijkheid: regels moeten begrijpelijk zijn, met eenvoudige naleving en weinig administratieve last. Zekerheid en voorspelbaarheid betekenen dat burgers en bedrijven kunnen vertrouwen op de regels en op een voorspelbare betalingsdruk in de toekomst.

Solidariteitsbeginsel verwijst naar de wijze waarop belastingen bijdragen aan sociale ver- deel- en publieke voorzieningen; hogere draagkracht kan solidariteit versterken in de financiering van collectieve functies. Tot slot spelen administratieve haalbaarheid en uitvoerbaarheid een rol: de kosten van invordering en handhaving moeten in verhouding staan tot de opbrengst, en het stelsel moet praktisch uitvoerbaar zijn.