auteursrechtenregels

Auteursrechtenregels vormen het geheel van wettelijke bepalingen dat bepaalt hoe creatieve werken mogen worden gebruikt, gekopieerd en gedeeld. Auteursrechten beschermen originele werken van makers die vastgelegd zijn in een tastbare vorm, zoals literatuur, muziek, film, software, kunst en databanken. Ideeën, feiten en methoden op zichzelf vallen hier meestal niet onder. Wie een werk heeft gemaakt, heeft doorgaans de eerste rechten daarop.

De maker krijgt twee soorten rechten: morele rechten en economische rechten. Morele rechten omvatten het recht op naamsvermelding en het recht om de integriteit van het werk te beschermen tegen onrechtmatige wijzigingen. Economische rechten geven de rechthebbende de mogelijkheid tot reproductie, distributie, openbaar maken, vertaling, bewerking en verhuur of uitleen. Deze rechten kunnen worden gelicenseerd of overgedragen. De duur van het auteursrecht is vaak de levensduur van de maker plus 70 jaar; voor anoniem of pseudoniem werk geldt doorgaans een termijn van 70 jaar vanaf publicatie of creatie, afhankelijk van de regels in de jurisdictie.

Uitzonderingen en beperkingen bestaan om het publiek belang en onderwijs te dienen. Voorbeelden zijn privé-kopieën binnen redelijke grenzen, citaten voor kritiek of beoordeling, onderwijs en onderzoek onder voorwaarden, bibliotheken en archieven, en bepaalde vormen van tekst- en data-mining onder specifieke regels. Parodie en andere korte blootstelling van een werk kunnen onder de werking van deze uitzonderingen vallen, afhankelijk van de jurisdictie.

Handhaving gebeurt doorgaans via civiele procedures en in sommige gevallen strafrechtelijke maatregelen bij inbreuk. Mogelijke remedies zijn schadevergoeding, bevel tot stopzetting en, bij ernstige overtredingen, boetes. Voor bepaalde rechten, zoals muziek en film, worden licenties vaak geregeld via collectieve beheersorganisaties die royalties innen en verdelen.

In de praktijk is toestemming vragen voor gebruik buiten de expliciete uitzonderingen en, indien nodig, juridisch advies inwinnen verstandig.