Waarachtig

Waarachtig is een Nederlands woord dat zowel als bijvoeglijk als bijwoord gebruikt wordt. Als bijvoeglijk naamwoord betekent het “echte”, “genuanceerd” of “oprecht”, terwijl het als bijwoord dient als versterking met de betekenis “werkelijk”, “echt” of “zeker”. In hedendaagse taal is het vrij formeel en komt het vooral voor in literaire, retorische of religieuze contexten; in informele gesprekken klinkt het vaak oud of plechtig.

Etymologie en verwantschappen: het woord komt van waar (true) en het achtervoegsel -achtig, waarmee het de eigenschap van waarheid of authenticiteit aanduidt. Het is verwant aan het Duitse wahrhaftig en aan andere Germaanse vormen. In vertalingen kan het afhankelijk van de context worden opgevat als “truly”, “veracious” of “genuine”.

Gebruik: je kunt het toepassen op dingen en mensen («een waarachtig verhaal», «een waarachtig vriend») of als versterking bij bijvoeglijke woorden («waarachtig mooi», «waarachtig goed»). Een op zichzelf staande uitroep («Waarachtig!») fungeert als bevestiging of verbazing. Een antoniem is onwaarachtig, wat “niet waar” of ongeloofwaardig betekent.

In de literatuur en religieuze teksten komt waarachtig vaak voor in archaïsche of plechtige toon. Tegenwoordig blijft het vooral beperkt tot stilistische of retorische doeleinden, waar het een gevoel van ernst en authenticiteit oproept.